Gmina Czudec położona jest w województwie podkarpackim, w powiecie strzyżowskim. Administracyjnie podzielona jest na 7 sołectw, są to: Babica, Czudec, Nowa Wieś, Przedmieście Czudeckie, Pstrągowa, Wyżne i Zaborów. Teren gminy zamieszkuje blisko 12 000 mieszkańców. Miasteczko położone na skraju Pogórza Strzyżowskiego, posiada duże walory krajobrazowe. Wpływa na to malownicze położenie całego obrębu Gminy, o górskim ukształtowaniu terenu. Znajduje się tu bardzo dużo kompleksów leśnych , w których występuje wiele gatunków roślin i zwierząt. Na tym terenie jest wiele zabytków wartych uwagi i odwiedzenia. Należą do nich:
kościół parafialny pw. Świętej Trójcy w Czudcu
kościółek pw. św. Marcina w Czudcu
zespół dworsko-parkowy w Czudcu
cmentarz żydowski w Czudcu
synagoga żydowska w Czudcu
rynek czudecki
zamek na wzgórzu w Czudcu
zabytkowe kapliczki na terenie Czudca
zespół parkowo - dworski w Nowej Wsi Czudeckiej
budynki dworskie z parkiem w Babicy
budynek dawnego młyna w Wyżnem z 1909 r
zabytkowy wiadukt w Zaborowie.
Widok na Czudec
Widok z mostu na Wisłok
Czudec od strony...
Widok na Tatry z Czudca
KOŚCIÓŁ PARAFIALNY PW. ŚWIĘTEJ TRÓJCY W CZUDCU
Kościół parafialny pw. Świętej Trójcy w Czudcu - wybudowany został w XVIII wieku z części rozebranych murów zamku we wsi Przedmieście Czudeckie, na miejscu drewnianej świątyni pw. św. Zofii z fundacji ówczesnego właściciela, Józefa Grabieńskiego. W kościele tym w XV w. pojawił się obraz Matki Bożej Łazskawej nieznanego artysty, uznany do dziś jako cudowny. Kościół wybudowany w stylu barokowym jest największym skarbem architektonicznym w gminie. Jego monumentalna sylwetka góruje nad Rynkiem, a wieża widoczna jest z kilku kilometrów. Kamień na budowę kościoła pochodził prawdopodobnie z rozebranego zamku. Kościół posiada wysoką wieżę, trzy nawy, dwie ośmioboczne kaplice z pięknymi gzymsami. W murach kościoła są dwie bramy prowadzące na teren świątyni, a także stacje Drogi Krzyżowej. Główne wejście do świątyni wiedzie przez kruchtę, w dolnej części wieży. W portalu umieszczono malowidło z herbem Pomian Grabieńskich oraz napis fundacyjny z 1713 roku. Obecne wyposażenie kościoła stanowią ołtarze z XVIII wieku przebudowane i uzupełnione w XIX wieku. W centralnym polu ołtarza głównego znajduje się Matka Boska z Dzieciątkiem (inaczej Matka Boska Łaskawa). W lewym ołtarzu widnieje postać św. Anny Samotrzeć. W części północnej kościoła - Matka Boska Niepokalanie Poczęta. Ponadto murowana chrzcielnica. Pod kościołem znajdują się katakumby, które udostępniane są dla zwiedzających.
Widok na kościół od...
Kościół pw. Świętej...
Widok na kościół od...
Kościół nocą
Podziemia - katakumby (nazywane są inaczej "Małym Wawelem"), składają się dwóch korytarzy łączących trzy sklepione krypty. Schody wejściowe i korytarz znajdują się w tzw. Starej Zakrystii. Ciąg korytarzy wykonano w 2000 roku. Krypta pod ołtarzem głównym była przeznaczona na grobowiec kapłanów, pod kaplicą Matki Bożej Różańcowej - dla fundatorów (gdzie znajdują się szczątki Teresy i Józefa Grabieńskich oraz ich córki Anny). Reszta podziemia służyła jako miejsce pochówku dla wybitniejszej szlachty. W podziemiach widoczne są fragmenty starych murów oraz dokładnie wykonane sklepienia. Widać też kamienie pochodzące z dawnego zamku. Podczas remontów podziemi znalezione zostały szczątki ludzkie, które zgromadzono i zamurowano w jednym miejscu.
Kościelne katakumby
Podziemia kościelne
Wnętrze kościoła
Cudowny Obraz Matki...
KOŚCIÓŁEK ŚW. MARCINA W CZUDCU
Kościółek św. Marcina w Czudcu - wzniesiony został na wzgórzu, na miejscu byłego kościoła parafialnego pod tym samym wezwaniem. Pierwotnie drewniany (z 1326 r.) usytuowany na przeciwnym wzgórzu niż zamek przetrwał 2 najazdy Tatarów. Wraz z upływem czasu ulegał jednak niszczeniu, aż popadł w ruinę. Na miejscu tego kościoła i częściowo z jego materiałów wybudowany nowy kościółek. Kościół posiada jedna nawę i prosty ołtarz. Na środkowej ścianie namalowany jest św. Marcin - biskup, poniżej rok 1885. W kościele mieści się drewniany chór, ktory jest skromnie wyposażony. Nad wejścien znajduje się wieżyczka z sygnaturką. Kościółek wykorzystywany jest jako kaplica cmentarna do dziś. Na cmentarzu obok kościółka mieli swój grobowiec Grabieńscy, zanim przeniesiono ich szczątki do kościoła Świętej Trójcy.
Kościółek św....
Kaplica pw. św. Marcina
Zabytkowe pomniki przed...
Wnętrze kaplicy
ZESPÓŁ DWORSKO - PARKOWY W CZUDCU
Zespół dworsko - parkowy Uznańskich w Czudcu - stary dwór z XVII wieku zwany Lamusem i nowy z XVII wieku (a rozbudowany w XIX). Obecnie własność Zespołu Szkół. Jest to najbardziej okazały zespół dworsko - parkowy w gminie. W skład zespołu wchodzą m.in: dwór (1 ćw. XVIII w.), tzw. skarbczyk (ok. poł. XVI w.), rządcówka (XVIII w.), stajnie, obora, lodownia (XIX / XX w.), dwie bramy wjazdowe (I poł. XIX w.), park krajobrazowy (XVIII w.). Najstarszym obiektem w tym zespole jest tzw. skarbczyk jest to budynek ceglano - kamienny, usytuowany obok dworu na terenie parku. Rządcówka jest to obiekt murowany z kamienia, przebudowany w drugiej poł XIX w, remontowana w 1970 r. Dwór - obiekt murowany, ceglano - kamienny, parterowy z piętrową przybudówką. W latach powojennych mieściło się w nim LO, później internat i mieszkania nauczycieli. Z boku dziedzińca gospodarczego usytuowana jest murowana z kamienia obora a także budynek dawnych stajni również murowany z kamienia. W południowo - zachodniej części zespołu znajduje się park. Powstał w I poł. XVIII w. i stanowi przykład ówczesnej kompozycji ogrodowej. Występują w nim zarówno drzewa krajowe jak i egzotyczne (m.in. tulipanowce, platany). Do parku wiodą dwie bramy o kształcie słupów zwieńczonych kulami.
Część mieszkalna...
Dworek Uznańskich
Zespół dworski
Skarbczyk - obecnie w...
SYNAGOGA ŻYDOWSKA
Synagoga została zbudowana w 1795 roku prawdopodobnie na miejscu starej synagogi. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę. Po wojnie budynek gruntownie przebudowano z przeznaczeniem na kino. Murowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta. Pierwotnie we wschodniej części znajdowała się główna sala modlitewna, do której wchodziło się przez przedsionek, nad którym znajdował się babiniec. Od 1970 r. w synagodze znajduje się Gminna biblioteka publiczna, w której zgromadzono judaika, m.in.: skrzydło drzwiczek Aron ha-kodesz, menorę, chanukiję, a także stare książki. Zostały one wyeksponowane we wnęce po Aron ha-kodesz. Mykwa w Czudcu - jest to budynek jednopiętrowy z poddaszem, murowany, tynkowany. Znajduje się przy ulicy św. Marcina. Data jej powstania nie jest znana. Kiedyś mieścił się tam urząd pocztowy.
Synagoga
Synagoga
Synagoga
Mykwa
STACJA KOLEJOWA
Stacja kolejowa
Stara stacja od strony...
Stara stacja od strony...
Stara stacja
Stara stacja od strony...
RYNEK
W rynku czudeckim zachowały się resztki małomiasteczkowej, drewnianej zabudowy z XIX wieku. Domy w większości zwrócone szczytami do ulicy, niekiedy z podcieniami, stwarzają niepowtarzalne, drewniane ciągi urbanistyczne.
Dawny widok rynku (po...
i rynek kilka lat temu -...
Domki z podcieniami
Domki z podcieniami
ZAMEK
Zamek w Czudcu - położony jest na wzgórzu nad Wisłokiem (tzw. Zamczysko). Jeden z później odkrytych zamków w Polsce. Dokonała tego prof. G. Leńczyk w 1955 r. a wszystko dlatego, że mury zachowały się tylko pod powierzchnia ziemi. Do niedawna można było je oglądać w dwóch niewielkich wykopach archeologicznych. Obecnie tych wykopów jest już kilka i są większe. Badania doprowadziły do odkrycia dwóch faz chronologicznych - fragmenty murów, średniowiecznych oraz narożniki i relikty baszty z XVI w.. Baszta ma 6 m średnicy i jest sześciokątna. Długość zamku określono na 50 m. Do zamku idzie się pod górę wąwozem, który jest zachowana oryginalną drogą dojazdową. Legenda mówi, że w lochach zamku czudeckiego przetrzymywano zbójów napadających na kupców. Gdy pewnego razu pod zamek podeszły hordy tatarskie (co zdarzało się wielokrotnie w historii Czudca), a kasztelan był nieobecny, dowództwo objęła jego żona Zofia. Widząc ogromna przewagę napastników postanowiła posłużyć się podstępem. Obiecała więźniom, że ich winy zostaną darowane jeśli uda im się zabić przywódcę Tatarów. Przystał na to tylko jeden więzień i uzbrojony w kusze zaczaił się koło zamku. Gdy Tatarzy na czele ze swoim wodzem rozpoczęli szturm, ukryty w krzakach więzień ugodził go strzałą w pierś. Zaskoczeni napastnicy wycofali się i ruszyli w stronę Strzyżowa, który doszczętnie spustoszyli. Zamek jednak cudem ocalał. Stąd też wg legendy powstała nazwa Czudec.
Sześciokątna baszta...
Wykopaliska...
Ruiny zamku
Fragmenty wykopalisk
CZUDECKIE KAPLICZKI
Na terenie Czudca znajduje się bardzo wiele kapliczek. Wiele z nich ma długoletnią historię zaś inne są mało znane i już dawno zapomniane. Przy drodze na Górę Zamkowa stoi przydrożna figura 1752 r., przedstawiająca św. Jana Nepomucena. Wystawiona została na pamiątkę wielkiej powodzi, która nawiedziła te tereny wiele lat temu. Inną ważną kapliczką jest kapliczka Matki Bożej przy ulicy Rzeszowskiej. Wykuta jest z bloków kamiennych piaskowca. Bryła kapliczki podzielona jest gzymsami na trzy kondygnacje, z czego dolna stanowi połowę całej kapliczki. Na tylnej północnej ścianie znajduje się nazwisko fundatora - Walentego Jagiełły - obywatela Czudca. Na frontowej ścianie od południa wykuty jest rok powstania - 1859 (który odsłonięto po renowacji kapliczki). Powody ufundowania kapliczki nie są jednak znane. Środkowa kondygnacja z wnęka zamyka się na drzwiczki od strony frontowej. Najwyższa kondygnacja ma otwory na trzy strony świata. Kapliczka zwieńczona jest czterospadowym, kamiennym daszkiem, na którym umocowany jest krzyż wykuty z żelaza. W czasie renowacji daszek został pokryty miedzianą blachą i wykonano odpływ za kapliczkę. Remont został przeprowadzony dzięki Towarzystwu Przyjaciół Ziemi Czudeckiej.
Św. Jan przy drodze na...
Kapliczka przy ul....
Św. Jan Nepomucen przy...
Kapliczka Grabieńskich
ZESPÓŁ DWORSKO - PARKOWY W NOWEJ WSI
Zespół dworsko - parkowy w Nowej Wsi Czudeckiej - obiekt zbudowano w I poł. XIX w. jako dwór parkowy, klasycystyczny. Przebudowano go w końcu wieku XIX w okresie eklektyzmu. Starsza część zbudowana jest z cegły i kamienia, nowa tylko z cegły. Pierwotnie był to obiekt parterowy na planie prostokąta, przykryty dachem czterospadowym, z długą kalenicą północ-południe i podcieniem od strony południowej. W końcu XIX wieku od strony zachodniej dobudowano budynek jednopiętrowy przykryty dachem czterospadowym, na planie kwadratu, połączony z częścią starszą parterową przewiązką. Część parterowa nosi ślady gruntownej przebudowy i adaptacji z czasów jej przebudowy. Są to: eklektyczne, drewniane kroksztyny podtrzymujące okap dachu od strony wschodniej, pięcioboczny ganek, balustrada w podcieniu i stolarka wewnętrzna. Wewnątrz dworu znajdowało się 16 izb mieszkalnych i 5 innych pomieszczeń. W większości budynek jest podpiwniczony. Dwór w bardzo złym stanie technicznym został kupiony przez osoba prywatna w 2000 r.. Od tego czasu prowadzony jest pod nadzorem konserwatora zabytku gruntowny remont obiektu. Budynek jest zlokalizowany w parku. Przywrócono mu dawną świetność. Właściciel do wniosku, że jest to doskonałe miejsce na organizowanie przyjęć weselnych, które się tam odbywają. Dwór otoczony był kiedyś pięknym parkiem ze stawem jednak przez wiele lat i on uległ zmianie. Dziś jest wiele gatunków drzew i mimo tego, że brak jest tego jeziorka, bajeczny charakter tego miejsca wynagradza to.
Dworek w Nowej Wsi
Fragment budynku
Widok na dworek os...
Widok od strony ul....
BUDYNKI DWORSKIE Z PARKIEM W BABICY
Dwór Jarochowskich w Babicy został wzniesiony na przełomie XIX i XX wieku. Urodziła się w nim Maria Jarochowska (1918-1975), pisarka, autorka, m.in. "Dziadowskiej miłości". Obecnie znajduje się w nim Dom Pomocy Społecznej. Całość dworu otacza piękny park z przełomu jego powstania.
Dworek - obecny DPS
Droga do parku...
Park dworski
Park dworski
BUDYNEK DAWNEGO MŁYNA W WYŻNEM
Młyn w Wyżnem - oprócz Szkoły Podstawowej wybudowanej w końcówce XIX wieku oraz leśnej kapliczki ważnym elementem tej miejscowości są zabytkowe budynki dawnego młyna z 1909 r, który to ufundowała pani Uznańska. Od kilku lat młyn jest własnością prywatną i poddawany jest gruntownej renowacji.
Widok na młyn od strony...
Młyn w Wyżnem
Młyn od strony drogi na...
Młyn po remoncie...
WIADUKT W ZABOROWIE
Wiadukt w Zaborowie -
Widok na nieistniejący...
Miejsce, gdzie kiedys...
Miejsce, gdzie kiedyś...
Nowy most i...
Lokalna Grupa Działania C.K. Podkarpacie
ul. Rynek 8, 38-120 Czudec, Powiat: strzyżowski Województwo: podkarpackie
Biuro LGD C.K. Podkarpacie czynne od poniedziałku do piątku w godzinach od 07:00-15
:00 Tel/Fax: (0-17) 27 64 796.